Verslagen over de Amersfoortse slechtvalken
Verslag Slechtvalken 2017
VIDEO-ARCHIEFBEELDEN 2017
Het slechtvalken-team heeft besloten dat de nestkast in 2017 niet zal worden verplaatst en dus blijft staan op dezelfde plek als vorig jaar : op de tweede omloop, direct naast het traptorentje. De enige verandering is de verbinding van de webcam naar YouTube : het samengestelde beeld van vorig jaar bleek teveel storingsgevoelig en is nu vervangen door twee aparte streams - één in de nestkast en één op het rooster. Helaas blijkt de binnencamera tijdens het winteronderhoud iets verschoven en dit kan niet tijdig hersteld worden : op 9 maart wordt al het eerste ei gelegd. Het tweede volgt op 12 maart, het derde op 14 maart en het vierde ei wordt op 17 maart gelegd. Dan is Moe inmiddels al begonnen met broeden. Via de webcam is goed te volgen dat Pa voor de aanvoer van prooien zorgt en wanneer Moe die dan elders gaat opeten (tijdens het broeden komt er geen voedsel in de nestkast), hij zolang op de eieren zit. Omdat hij een stuk kleiner is heeft hij soms moeite om zich goed over alle eieren te laten zakken.
4 eieren in de nestkast een juveniel samen met Pa op het kruis
Er wordt af en toe een derde valk gezien, maar er zijn geen echte gevechten. Het is waarschijnlijk een juveniel - een éénjarig jong - want een volwassen valk zou snel worden weggejaagd. Nu zat die derde valk zelfs een tijdje rustig naast een Amersfoortse valk bovenop het kruis, terwijl in de nestkast gebroed werd.
Half april wordt in de hal van de toren een touchscreen videomonitor geplaatst, waarop bezoekende toeristen een korte video over de slechtvalken kunnen zien, en zelfs verbinding met de Live webcam kunnen maken.
Op dinsdag 18 april is 's morgens vroeg het eerste jong uit het ei gekropen. Het was maar heel even te zien omdat Moe breeduit op de eieren/het jong bleef zitten. Pas om 11.30uur komt de verrassing, als bij de wissel blijkt dat er inmiddels al drie jongen uitgekomen zijn !
De volgende morgen (19 april) om 9.20 uur blijkt ook het vierde ei uitgekomen : de vierling is compleet en wordt direct door Moe gevoerd. De dagen erna kiest Moe vaak haar plaats in de nestkast zodanig dat het voeren mooi in beeld komt. Pa zorgt voor de aanvoer van de prooien en geeft deze dan over aan Moe. Die scheurt de prooi in kleine stukjes en stopt ze in de hongerige mondjes.
Het voeren gebeurt regelmatig om de paar uur. Tussendoor zit Moe nog op de kuikens om ze warm te houden - dat zal al snel lastiger worden als de kuikens groter worden.
Begin mei zijn de kleintjes inderdaad al zo groot dat ze tussen het voeren door vaak een tijdje alleen gelaten worden, en ze tegen elkaar gekropen liggen te slapen. Wel houdt er altijd minstens één van de ouders vlakbij op de toren de wacht.
Op 5 mei wordt een wel heel bijzondere prooi de nestkast binnengebracht : een bruine boterham ! Een raadsel hoe een slechtvalk die te pakken heeft gekregen, want normaal wordt vrijwel uitsluitend op vliegende vogels gejaagd (waarschijnlijk heeft een achtervolgde prooi - meeuw of kraai - die laten vallen). De jonkies vinden de boterham maar niets en wachten tot Moe weer met een lekker vogelkluifje aankomt.
Op 8 mei worden 's avonds de vier jonkies door de Slechtvalkwerkgroep Utrecht-'t Gooi uit de nestkast gehaald - ze zijn dan bijna 3 weken oud en dat is de tijd om ze te ringen. Door de vleugel en de klauw te meten en ze te wegen kan o.a. het geslacht bepaald worden : het blijken (net als vorig jaar) twee mannetjes en twee vrouwtjes. Hoewel ze redelijk gemakkelijk alle handelingen toelaten, maken ze af en toe samen wel een enorm kabaal. Het half uur dat de "operatie" duurt vliegen Pa en Moe (in de ondergaande zon, maar met harde wind) luid roepend rond de toren. Soms landt er eentje op het rooster om in de lege nestkast te kijken - waarschijnlijk horen ze wel het gekrijs van de jonkies, maar kunnen ze niet zien. Rond half negen zitten de kleintjes weer in de kast en op de webcam is te zien dat ze al snel in slaap vallen. Ook Pa en Moe nemen hun uitzichtplaatsen op de toren weer in en de rust keert weer.
Het ringmoment is tevens gebruikt om de camera's van de webcam iets te verstellen, zodat met de binnencamera nu zelfs een stukje van het invliegrooster is te zien. En de ringers vertellen dat het eerste Amersfoortse vrouwtje (Sofie) - dat in 2015 werd verjaagd en sindsdien op de SintVituskerk in Hilversum nestelt - net als vorig jaar ook weer vier jongen heeft.
De jonkies zijn nu een stuk groter en beginnen al af en toe met de "vleugeltjes" te klapperen. Naar verhouding zijn hun klauwen geweldig groot. Binnenkort zullen ze het dons gaan verwisselen voor een verenpak.
Half mei worden de jonkies nog maar een paar keer per dag gevoerd; soms krijgen ze de prooi en moeten ze zelf aan de slag. Er wordt nog veel geslapen - soms ver uit elkaar (dan mis je er eentje, die onzichtbaar onder de camera ligt), soms weer dicht op elkaar.
Bij een paar jonkies krijgen de vleugels al echte veren. Die beginnen ook al met wat simpele vleugeloefeningen, al is er niet veel ruimte voor in de nestkast.
18 mei klimt voor het eerst een jonkie in een opening in de balustrade, en zit daar een kwartiertje naar buiten te kijken. De volgende morgen is het ook vanaf straatniveau te zien. Dat zal vanaf nu wel vaker gaan gebeuren.
Een week later hebben de jonkies vrijwel al hun dons verloren en is hun bruine verenpak compleet. Ze zijn nu bijna net zo groot als de ouders. Er is ook duidelijk verschil in grootte tussen de kleine mannetjes en de grotere vrouwtjes.
Hoewel ze vrijwel de hele dag om beurten door de openingen van de balustrade naar buiten kijken, heeft er nog geen één de sprong naar het rooster durven wagen.
De ouders brengen regelmatig prooien, maar er wordt niet vaak meer uitgedeeld : de jonkies grissen de prooi al snel weg en vechten er met elkaar om. De nestkast ligt dan ook bezaaid met prooiresten en veren.
Op Hemelsvaartsdag 25 mei tegen de avond waagt de eerste de sprong naar buiten, en zit 2 uur op het rooster. Een uurtje later kruipt er eentje over het smalle schuine randje.
Nu het "takken" is begonnen is (om de rondlopende jonkies niet te laten schrikken) de tweede omloop met ingang van vandaag afgesloten voor de rondleidingen voor toeristen. Dit zal een aantal weken gaan duren.
Al een dag later (26 mei) belandt rond 17 uur een jonge valk op de grond - die wordt door de ingeschakelde Dierenambulance snel weer op de tweede omloop teruggezet, aan de grachtkant van de nestkast. Om 18 uur is op de webcams te zien dat een ander jonkie spontaan wegvliegt uit de balustrade. Een paar uur later wordt het teruggevonden op een uitsteeksel van de SintJorisKerk - in het zicht van Moe op de toren.
Zaterdag 27 mei blijkt het jong op de SintJoriskerk er nog steeds te zitten, maar hij verhuist (vliegt) rond 12 uur eerst naar de volgende spuwer en om 15 uur is hij verdwenen. Het jong dat gisteren op de tweede omloop was teruggezet blijkt nu op de buitenrand van de eerste omloop te zitten - net buiten het zicht van de toeristen op de eerste omloop (ze kunnen elkaar niet zien). Om hier terecht te komen zou dit jong hebben kunnen vliegen, maar het is meer waarschijnlijk dat hij van de tweede omloop (weer) naar beneden is gevallen en toen op de eerste omloop is terecht gekomen. Moe heeft oppas op een kolom van de tweede omloop, maar doet geen alarmroep voor de toeristen. In de nestkast zitten nu nog twee jonkies (de twee vrouwtjes) - geen van beide is tot nu toe verder gekomen dan de openingen in de balustrade.
Zondag 28 mei zitten de twee jonkies nog steeds in de nestkast, en het jonkie op de eerste omloop loopt daar rond, zowel op de omloop zelf als op het randje. Soms klappert hij met de vleugels. Als er toeristen langskomen heeft hij zijn veilige plekje op de hoek weer opgezocht. Het is even zoeken naar het vierde valkje dat gisteren op de SintJoriskerk heeft gezeten en toen verdween. We vinden hem tenslotte ook op de toren : op het rooster achter de klok aan de Breestraatkant. Dus alle jonkies zitten weer op de toren.
's Avonds wordt voor het eerst een vlucht gezien van het vierde valkje : hij vliegt van spuwer naar spuwer en later een rondje vanuit de bovenste ui - die kan dus met zekerheid goed vliegen !
Een uurtje later springt eindelijk één van de twee valkjes uit de nestkast op het rooster en verkent nieuwsgierig urenlang de omgeving.
De volgende ochtend wagen beide valkjes uit de nestkast zich samen op het smalle randje en ze passeren elkaar daar zelfs, zonder te vallen ! 's Middags voegt het vliegende jong zich ook bij hen op het rooster - waarschijnlijk omdat daar voldoende te eten is, want Pa en Moe brengen regelmatig verse prooien. Het vierde jong zit ook vandaag en de volgende dag nog steeds op het randje van de eerste omloop. De drie andere valkjes blijven bij elkaar bij de nestkast. Hoewel één daarvan al goed heeft gevlogen, heeft hij daar blijkbaar niet veel zin meer in.
's Avonds (30 mei) blijkt het jonkie op het randje van de eerste omloop er niet meer te zitten - wel zit er nu eentje bovenop de toren : in de ui. Bij de nestkast zitten er nog drie. In elk geval : beide mannetjes hebben nu gevlogen. 's Nachts slapen ze niet meer in de nestkast, maar zittend op het rooster en zelfs op het smalle randje !
De volgende dag (31 mei) wordt er al wat vaker door de twee mannetjes gevlogen, en 's avonds zit er zelfs al eentje bovenop het kruis.
Er verandert een paar dagen weinig : de twee vrouwtjes blijven nog in de buurt van de nestkast, samen met één van de mannetjes (die soms op een kolom gaat zitten). Het andere mannetje zit meestal ergens hoog op de toren : bij het prieeltje, in de ui of op het kruis.
Met Pinksteren (4 juni) blijken alle jonkies te kunnen vliegen, hoewel eentje het nog wat rustig aan doet. Twee (waarschijnlijk de mannetjes) gaan af en toe al met elkaar spelen, door luid gillend achter elkaar aan te vliegen. Dat duurt overigens maar een paar minuten, dan gaan ze al weer zitten. Pa en Moe zorgen nog voor de aanvoer van prooien. Tweede Pinkersdag liet helaas een jong een vrijwel complete duif van de toren naar beneden vallen (bijna op een toerist !) - en gevallen prooi op de grond wordt door de slechtvalken niet meer opgepakt.
Heel af en toe zit er nog een jonkie op het rooster - maar in de nestkast zullen ze niet meer komen.
Op vrijdag 9 juni wordt de tweede omloop weer opengesteld voor toeristen : alle vier valkjes kunnen nu goed vliegen. Dat demonstreren ze 's middags met een prachtige vliegshow, waarbij ze (al krijsend van de pret) achter elkaar aanvliegen en elkaar proberen te raken.
Toevallig diezelfde avond nog verhuist de valkenfamilie naar de kantoren langs het spoor. Ze zitten daar vooral op de antenne bij het politiebureau en op het dak van de MVGM of KPN. Als je geluk hebt kan je ze zien vliegen - maar dat duurt meestal niet langer dan 10 minuten. Als Pa of Moe met een prooi komt gaan ze er luid krijsend achteraan.
Eind juni is de situatie nog niet echt gewijzigd. Ze zijn er regelmatig op de dakranden te zien, vliegen soms even achter elkaar aan en worden nog steeds gevoerd door de ouders. Soms komen ze ook nog wel op de OLV-toren.
Ook begin juli zijn ze vaak te zien op of bij de KPN langs het spoor, maar af en toe ook nog op de OLV-toren. Soms kan je ze heel hoog zien cirkelen en een duikvlucht zien maken om te proberen een prooi te pakken. Om die echt te kunnen pakken moet nog veel goefend worden.
Half juli worden de jonkies steeds minder gezien - meestal maar eentje, of hooguit twee tegelijk. Wel nog steeds op de dakranden van KPN of ex-Akzo langs het spoor, of op de OLV-toren (meestal in de hoge ui). Ze verkennen nu de omgeving van Amersfoort en jagen waarschijnlijk al voor een groot deel zelf.
Begin augustus zijn eigenlijk alleen de beide ouders nog te vinden - op de toren of op de kantoren bij het spoor.
Op 4 augustus verschijnen er plotseling weer twee roepende jonkies bij de sporen, die er een tijdje met elkaar en met Pa spelen. Een paar dagen later wordt er nog even eentje gehoord en gezien, maar daarna zijn er geen meldingen meer. We moeten dus aannemen dat alle vier de jonkies zelfstandig zijn geworden, voor zichzelf kunnen zorgen en de wijde wereld zijn ingetrokken.
Tot eind van het jaar zijn Pa en Moe vrijwel dagelijks te zien - zowel op de OLV-toren, als op de kantoren langs het spoor (nu zelfs ook regelmatig op de letters Eempolis). Ze zitten ook opvallend vaak dichtbij elkaar.
![]() ![]() |