Nestkastlocatie Amersfoortse slechtvalken

Hier vindt u informatie over de locatie van de nestkast op de toren, en hoe die locatie vrij gehouden is van de toeristen die de toren beklimmen.

De OLV-toren
Begin 2013 heeft een stel slechtvalken de Onze-Lieve-Vrouwe-toren in Amersfoort als territorium gekozen. De OLV-toren staat middenin de oude binnenstad van Amersfoort. De toren is gebouwd midden 15e eeuw (gereed rond 1470) als onderdeel van een kerk. Gelukkig stond de toren los van die kerk, want die is in 1787 (toen de kerk niet meer voor de eredienst in gebruik was, maar als munitie opslagplaats werd gebruikt) door een ontploffing compleet vernield. In het plaveisel van het plein is de oude fundering van de kerk zichtbaar gemaakt.
De toren behoort tot één van de hoogste torens in Nederland, en is door de centrale ligging in de 19e eeuw door het Kadaster gekozen als nulpunt voor hun metingen. De X- en Y-as zijn bij de toren visueel zichtbaar gemaakt.
Via een smal wenteltrapje zijn o.a. de drie omlopen bereikbaar : op 30, op 50 en op 70m hoogte.

locatie nestkast

De nestkast van de slechtvalken staat op de tweede omloop van de toren, aan de kant van de Langestraat. De kast staat in het midden (recht onder de klok) en net achter de balustrade. Vanaf de grond is de nestkast niet zichtbaar, wel het stalen rooster dat buiten de balustrade uitsteekt. Soms zit er een slechtvalk op, vooral tijdens het broedseizoen.

rooster met camera nestkast op de 2e omloop

nestkast

De huidige nestkast is (in 2019) gemaakt door de Vogelwerkgroep Het Gooi en omstreken. De kast is van hout en is 75 x 60cm groot. Toegang voor onderhoud is via een deurtje aan de achterkant, of via het afneembare dak. In de kast is een laagje grind van circa 10cm dik aangebracht. In dat grind schrapen de slechtvalken een kuiltje uit waarin de eieren komen te liggen. De toplaag wordt jaarlijks na het broedseizoen schoongemaakt van veren.
De kast staat los van de toren (een monument) en blijft door zijn eigen gewicht op de plaats. Vanonder de kast steken twee balkjes uit, buiten de ballustrade. Daarop is een stalen rooster gemonteerd, dat dienst doet als aanvliegrooster voor de valken.
De meest gebruikte ingang van rooster naar kast is de linkeropening in de balustrade (gezien vanuit de kast). De rechterkant is de "achteruitgang". Die wordt door de ouders zelden gebruikt, maar de jonkies kunnen via de opstap in de balustrade naar de omloop komen, door er af te springen. Terug konden ze niet meer, vanwege de te grote opstap terug. Ze zaten dan op de omloop en de ouders zorgden daar voor ze, maar ze waren niet meer zichtbaar op de webcams. In 2022 is er een soort "trappetje" gemaakt, waardoor ze wel terug kunnen. Daar wordt druk gebruik van gemaakt omdat ze via die weg van de omloop naar zowel nestkast als rooster kunnen komen. Vaak komen ze 's avonds allemaal terug om gezamenlijk in de nestkast te slapen.

<< uitzicht vanuit de kast "trappetje" naar/van omloop >>

torenbeklimming door toeristen

Toeristen kunnen het gehele jaar de toren beklimmen, en hebben dan vanaf de eerste omloop (30m, 150 treden), tweede omloop (50m, 250 treden) of derde omloop (70m, 350 treden) een mooi uitzicht over de oude binnenstad van Amersfoort. Met helder weer zijn de windmolens in de Flevopolder zichtbaar en met wat geluk zelfs de Domtoren in Utrecht.
Het beklimmen kan alleen als groep (van 1 tot 14 personen) onder begeleiding van een gids. Meestal is de starttijd 14 uur, maar in het hoog seizoen zijn er dagelijks meerdere beklimmingen. Aanmelden kan bij de Amersfoortse VVV (tel. 033 - 465 9444) - hun winkeltje is aan de voet van de toren.

scheiding toeristen en nestkast

Om te zorgen dat tijdens de beklimming de toeristen de slechtvalken niet kunnen storen, is er op de tweede omloop een strikte scheiding aangebracht. De nestkast (en de valken) zijn dan ook tijdens de beklimming niet te zien.

Toeristen komen op de tweede omloop via een deur vanuit de traptoren - ze staan dan aan de kant van het plein. De richting Langestraat (en de nestkast) is daar afgesloten met een hoog houten schot. Men kan dan (tegen de klok in) om de toren heen lopen, tot aan een stalen hekje aan de grachtkant. Daarna is het dezelfde weg terug naar de traptoren.
De slechtvalken hebben dus het hele jaar door de omloop (met de nestkast) aan de kant van de Langestraat en een groot deel aan de kant van de gracht vrij ter beschikking.

deur van het traptorentje, stalen hekje aan grachtkant
met hoog schot ter afscherming

beiaard

Vlakbij het traptorentje is de deur naar de speelruimte van de beiaardier. De klokken van de carillons hangen tussen de tweede en derde omloop, en als je er toevallig bent is het geluid oorverdovend. Er hangen daar op de toren maar liefst honderd (grote en kleine) klokken : een oud 17e eeuws Hemony carillon (35 klokken), een modern gestemd Eijsbouts carillon (58 klokken) en het zevengelui (7 klokken). Dit is ook de reden dat de webcams geen geluid weergeven : het volume van de carillons zou vele malen sterker zijn dan het geluid van de valken in de nestkast.

sluiting gehele tweede omloop

Zodra bekend is dat een jong slechtvalkje de nestkast heeft verlaten (begin met "takken") en dus ergens op de tweede omloop zit (maar nog niet kan vliegen), wordt direct de gehele tweede omloop voor toeristen afgesloten. Alleen de beiaardier mag dan voorzichtig de paar stappen naar zijn speelruimte maken.
Zodra (meestal een paar weken later) met zekerheid gezien is dat alle jonge slechtvalken goed kunnen vliegen, mogen de toeristen ook weer op hun deel van de omloop komen.
In sommige jaren belandt er wel eens een valkje op de lagere, eerste omloop - dan wordt ook die omloop tijdelijk (vaak niet meer dan één of twee dagen) afgesloten voor de toeristen.

slechtvalkenteam
Beslissing tot afsluiten en vrijgeven van de omlopen wordt gedaan door het speciale "slechtvalkenteam", dat bestaat uit twee vrijwilligers. Ze houden via de webcams (maar ook vanaf de grond) de valken in de gaten, zodat ze niet gestoord worden. Zij zorgen ervoor dat de ringer komt om de jonkies te ringen als die drie weken oud zijn. En na het broedseizoen maken ze de nestkast schoon.
Tijdens de broedperiode maken ze video's en foto's, en schrijven vrijwel dagelijks op verschillende websites. Ze hebben contact met kranten voor interessante meldingen als "eerste ei", of "eerste jong".
Zij hebben ook nauw contact met de VVV (organisator van de torenbeklimingen) en de Dierenambulance. In de periode van het "takken" hebben ze de sleutels voor toegang tot de toren, zodat een eventueel op de grond gekomen slechtvalkje direct weer terug naar boven kan worden gebracht.

Menu

Het Groene Huis Amersfoort