Verslag Groenvisie in Vogelvlucht 18

Op 19 november was in Het Groene Huis de 18^e avond Groenvisie in Vogelvlucht. Inwoners, raadsleden en ambtenaren gingen met elkaar in gesprek over de actualisatie van de Groenkaart, de aanleg en monitoring van bijen- en vlinderbermen en Het Groene Huis als bezoekerscentrum. Hieronder delen we de drie presentaties met de belangrijkste punten uit de tafelgesprekken. Daarnaast was er een korte pitch van Johanna van der Werff van bewonersinitiatief Van Ring naar Park met een uitnodiging het volgende stadsringcafé te bezoeken op 3 december. Dat gaat deze keer over het verbinden van groen:  StadsringCafé 3 december! | Van Ring naar Park . 
Brigit Kuypers sloot de avond af met de oproep om haar te helpen de avonden Groenvisie in Vogelvlucht te evalueren. Met die input gaat zij kijken in welke vorm en frequentie de avonden weer doorgaan in 2026! De aanwezigen krijgen een uitnodiging voor de evaluatie per mail.  

Klik op de titel van de presentaie hieronder om snel naar de presentaties en de reacties daarop te gaan:

1. Actualisatie Groenkaart
2. Aanleg en monitoring Bijen en Vlinderbermen
3. Het Groene Huis als bezoekerscentrum

1. Actualisatie Groenkaart

De presentatie

Annelies van Oostrum van de gemeente Amersfoort begon haar presentatie met een uitleg over de Groenkaart. Op de Groenkaart staat het groenbeleid en de groene ambities van Amersfoort. De gemeente gebruikt de kaart om:

• groen te agenderen bij toekomstige veranderingen in de openbare ruimte. ​
• de groene ambities en opgaven te agenderen, bijv bij andere omgevingsprogramma’s.​
• het stadsgroen goed in beeld te brengen als we wijk- of gebiedsgroenplannen maken. ​
• juridische borging van groen in omgevingsplan (bestemmingsplannen).

De Groenkaart is openbaar. Inwoners en bijvoorbeeld projectontwikkelaars kunnen de kaart ook bekijken en gebruiken. Vanwege technische problemen kan dit tijdelijk niet. Annelies heeft wel geprinte versies van de kaart meegenomen.  De huidige versie van de Groenkaart is in 2020 vastgesteld door het college. Op de kaart staat stadsgroen, buurtgroen, bomenstructuren (denk aan bomenlanen), gewenste ecologische en recreatieve verbindingen, faunapassages. 

Dit jaar gaat de gemeente de Groenkaart actualiseren. Dat betekent concreet:

• de bestaande gegevens controleren
• het nieuwe stadsgroen en buurtgroen toevoegen
• het nieuwe beleid toevoegen, denk aan de opgavenkaart Natuurnetwerk uit het DOP Biodiversiteit en aan de omgevingsvisie
• een aantal opgaven uitwerken:
  • aanwijzen van rustgebieden voor dieren
  • koppelen van een of meer gidssoorten aan gebieden of verbindingen
  • toevoegen van koele plekken of gewenste koele plekken om de stad klimaatbestendiger te maken

Aandachtspunten, wensen en vragen

Al tijdens de presentatie komen er verschillende reacties uit de zaal. In het gesprek na de pauze praten de aanwezigen daarover door en komen ook nieuwe aandachtspunten, wensen en vragen aan de orde:

• Mensen willen weten of bepaalde groene plekken in hun buurt of die zij belangrijk vinden op de kaart staan. Daarvoor kunnen mensen kijken in de wijkatlassen die nog wel online staan: Wijkatlassen Groenkaart Amersfoort | Het Groene Huis Amersfoort .
• Zorg ervoor dat het blauw, het water, ook goed op de kaart staat: zonder water geen leven.
• Staat er struinnatuur, natuur waar kinderen en volwassenen  vrij kunnen spelen en van de paden af mogen, op de kaart? en zo niet: kan er dat wel op komen staan? 
• wat is juridisch geborgd van wat er op de groenkaart staat en  wat niet? In hoeverre zijn gewenste stadsgroengebieden/verbindingen ook juridisch geborgd?
• Hoe werkt de synchronisatie met het omgevingsplan?
• Kunnen we ook aanvullende regels rondom groen laten zien op de Groenkaart?  
• Kunnen we ook verbindingen tussen groene initiatieven op wijkniveau/buurtgroen niveau laten zien

Groene kaart met beleefbaar groen voor bewoners

In het gesprek wordt ook duidelijk dat er naast de Groenkaart die meer gericht is op beleid ook behoefte is aan een kaart waarop inwoners groene plekken, waaronder natuurspeelplaatsen, parken en buurttuinen, kunnen vinden. Houkje Hibma, ook van de gemeente, geeft aan dat de recreatiekaart waarin groen een belangrijk thema is, ook weer wordt geactualiseerd. Ook gaat de gemeente kijken naar de mogelijkheden die de nieuwe kaartviewer hiervoor biedt.    

Help mee of geef input

Annelies van Oostrum nodigt iedereen uit om te helpen bij het actualisatie van de Groenkaart. Dat kan door het delen van de ervaringen met de huidige groenkaart en wensen voor de actualisatie na de pauze. Ook kunnen mensen zich aanmelden voor een werksessie over de groenkaart op 10 december 2025. Dat kan door te mailen naar groenestad@amersfoort.nl. Meer informatie over die sessie is te vinden in de groene agenda: Help met het actualiseren van de Groenkaart van Amersfoort.   
Gevraagd wordt of het ook mogelijk is om op een ander moment input te leveren. Dat kan zeker. Ook hiervoor kan een mail worden gestuurd naar groenestad@amersfoort.nl. 

Klik hier om de presentatie (pdf, 1,6MB) van Annelies van Oostrum te bekijken.

2. Aanleg en monitoring Bijen- en Vlinderbermen

De presentatie

Sinds 2020 werken de gemeente Amersfoort en de Koninklijke Ginkel Groep samen aan de realisatie van bijen en vlinderbermen in Amersfoort. Hilde Goedegebuure, opdrachtgever vanuit de gemeente, en Lena Grunicke, projectadviseur bij de Ginkel Groep, geven de presentatie dan ook samen.

Wat hebben zij gerealiseerd: veel! Sinds 2020 zijn elk jaar nieuwe locaties aangelegd, de exacte locaties vind je hier: https://www.amersfoort.nl/kruidenrijke-bermen-voor-bijen-vlinders-en-insecten. Tot 2024 is er op 27 locaties in totaal 20.150 m2 gazon veranderd in kruidenvegetatie. En op 3 locaties is een Bonte Berm gerealiseerd met bloembollen en kruiden die beter tegen schaduw kunnen. En de aanleg gaat nog steeds door ook in 2026 en 2027.

De locaties zijn zorgvuldig gekozen. Mogelijke locaties zijn door inwoners aangedragen, gespot door de Ginkel groep of uit de analyse voor zinloze verharding en zinloze gazons gekomen. Die locaties worden daarna verder onderzocht: is de bodem geschikt, is er voldoende licht en welke zaden kunnen het best worden gebruikt. De zaden die gebruikt worden zijn in ieder geval inheemse (oftewel de planten komen van nature in Nederland voor) en autochtone (oftewel in Nederland gekweekt en geoogst).
Hoe de aanleg in zijn werk gaat liet Lena zien aan de hand van een kort filmpje: https://youtu.be/Y7q3zClk6yQ Een uitgebreidere versie van het filmpje is hier te bekijken: Kruidenrijke bermen gemeente Amersfoort - YouTube.

Van iedere berm is bekend welk mengsel is gebruikt. Dat is ook de basis voor de monitoring die de afgelopen jaren is uitgevoerd. Een aantal keer per jaar kijken mensen van de Ginkelgroep naar de planten die zijn opgekomen of die spontaan zijn gaan groeien. Ze kijken naar het aantal soorten en naar de successie stadium. Die gegevens delen ze met de gemeente. Samen kijken ze dan of aanpassingen in beheer van de berm óf bij de aanleg van nieuwe bermen nodig is. Daarbij kijken ze ook naar de impact van het weer en naar de successie in de vegetatie.

Aandachtspunten, wensen en vragen

Ook deze presentatie roept reacties op uit de zaal. Na de pauze spraken de aanwezigen daarover verder door en kwamen ook nieuwe aandachtspunten, wensen en vragen aan de orde:

• Bijen hebben naast voedsel ook verblijfplaatsen nodig: wordt dat meegenomen bij de aanleg van de bermen. Dat blijkt nu niet zo te zijn. Een aantal mogelijkheden om dat te doen worden besproken
• Veel bijen gaan de grond in. Als er met zwaar materieel wordt gewerkt verdicht de grond dat is niet wenselijk. Lena erkent dat het belangrijk is om de bodem zo min mogelijk te verdichten. Dat is ook voor de planten van belang. Ze kiezen daarom voor zo licht mogelijk materieel. Zonder machines werken is vaak te duur.
• Wordt vooraf goed genoeg gekeken naar de vegetatie die nu al op die plek te vinden is? Er wordt een locatie genoemd waar ruigte is verdwenen terwijl die ook waarde heeft. Het kan gebeuren dat een locatie die door bewoners als minder aantrekkelijk wordt gezien wordt aangedragen. Goed aandachtspunt om steeds goed te kijken naar wat er is.  
• Monitoring is nu gericht op planten: hoe kunnen de insecten zelf gemonitord worden? Is het mogelijk daarin samen te werken?
• Communicatie over de waarde van de bermen en de planten die er groeien is belangrijk. Er staan bij de bermen al informatieborden: kunnen die worden aangepast. Een aantal suggesties wordt besproken.
• Er worden een aantal mogelijke plekken voor locaties genoemd die kunnen worden onderzocht.

Heb je ook een suggestie voor een locatie of een ander idee. Mail dan naar groenestad@amersfoort.nl
Bekijk hier de presentatie van Lena Gulricke en Hilde Goedegebuure(pdf, 6MB)   

3. Het Groene Huis als Bezoekerscentrum

De presentatie

Een van de functies van het Groene Huis is die van bezoekerscentrum. Op werkdagen en zondagmiddagen is iedereen van harte welkom om binnen te lopen voor een kop koffie en om meer te weten te komen over een Groen Amersfoort. Carola Rijpkema van Het Groene Huis zorgt sinds twee jaar voor de uitstraling, de inrichting én het verhaal van het bezoekerscentrum. In haar presentatie, met daarin foto’s en schetsen, vertelt ze over het traject om te komen tot een betere invulling van het bezoekerscentrum. Als eerste vertelt ze hoe het voor haar was toen ze hier binnen kwam: fantastisch, wat een plek! En hoe ze in de loop van de tijd tot de conclusie kwam dat het bezoekerscentrum het verdient om na 10 jaar weer eens goed aangepakt te worden: het is allemaal wel veel, eigenlijk te veel. Ze wil terug naar de basis en heldere keuzes maken om te komen tot een doe en beleefplek, laagdrempelig en met goede informatie en activiteiten voor jong en oud. Samen met het team van het Groene Huis heeft ze al inspiratie opgedaan en wat eerste ideeën uitgewerkt. Voor komend jaar zoekt ze een expert om die ideeën verder uit te werken. Voor nu is ze nieuwsgierig naar de mening en opvattingen van de aanwezigen. Veel van hen komen namelijk vaker in Het Groene Huis en bezoeken wellicht ook vaker bezoekerscentra op andere plekken.

Aandachtspunten en ideeën voor verbetering

Na de pauze schuift een deel van de groep aan bij Carola in het hart van het bezoekerscentrum. Belangrijke aandachtspunten die zij meegeven voor het vervolg zijn:

• duidelijker aangegeven dat het een doe en ontdekplek is voor iedereen. Jong en oud. Hang bijv een bord of plattegrond in het halletje: Wat kun je hier doen? Mag ik zomaar naar binnen? Wat kan ik hier beleven? Ook met een groepje kinderen zoals de natuuravonturiers?  
• Zorg voor goede signing, misschien op de vloer, waar mag ik allemaal heen lopen (signing, kleuren, pootafdrukken op de grond)
• Leen ontdekmaterialen uit bij de balie, nu hangen ze op een andere plek, en deel daar ook de grijpers uit. Meer clusteren.  
• De themahoek, voorbij de koffie, verdient meer bezoek: betere verlichting, borden / uitnodigende tekst, gebruik dat het wat donkerder is door iets met nachtdieren te doen, koffieautomaat lokt mensen maar ze stoppen daar wel: toch ergens anders neer zetten
• Zorg voor samenhang en afwisseling: duidelijke verhaallijn die we per seizoen aanpassen
• Misschien een opbouwende lijn in wat je kinderen leert passend bij elke leeftijdsfase. Verschillende onderwerpen die voor het kind aan bod
• Gebruik het mooie uitzicht over de weilanden: kunnen mensen daar hun waarnemingen opschrijven?
• Kijk ook naar mogelijkheden direct buiten Het Groene Huis: daar meer mogelijkheden om te spelen en te ontdekken. Is er behalve natuurspeeltuin nog meer plek voor struinen op het landgoed of in het park

Carola heeft veel input gekregen en laat zeker weten wanneer zij weer een vervolgstap gaat zetten. Bekijk hier de presentatie van Carola Rijpkema (pdf, 2,7 MB)