Verslag Groenvisie in Vogelvlucht 15

Op 11 december was in Het Groene Huis de 15e avond Groenvisie in Vogelvlucht. Ongeveer 50 inwoners, raadsleden en ambtenaren gingen met elkaar in gesprek over het ontwerp Deelomgevingsprogramma Biodiversiteit (DOP Biodiversiteit) dat op dat moment bijna gereed was de inspraak.  Voor de pauze waren er drie presentaties en daarna is er in drie groepen verder gepraat en gewerkt. Hier onder lees je wat besproken is en kun je de presentaties downloaden

De beleidscontext en drie presentaties

De beleidscontext: van omgevingsvisie tot DOP Biodiversiteit

Voorafgaand aan de presentaties schetste Brigit Kuypers van Het Groene Huis hoe het DOP Biodiversiteit verbonden is met andere beleidsstukken van de gemeente Amersfoort. Ze liet daarbij het volgende schema zien.

Haar uitleg: Links in het schema staan de zes belangrijkste ontwikkelopgaven van Amersfoort  die beschreven zijn in de Omgevingsvisie 2030-2040 van Amersfoort. Als eerste staat daarin: Een groene stad in een groene omgeving die water omarmt. De doelen die daaraan gekoppeld zijn, zijn voor een groot deel uitgewerkt in het omgevingsprogramma Groen-Blauw 2040. In het schema is ook te zien dat er nog meer omgevingsprogramm's komen zoals mobiliteit en Gezonde en veilige fysieke leefomgeving en dierenwelzijn.  Aan het deelomgevingsprogramma Groen-Blauw 2040 is een uitvoeringsprogramma gekoppeld. Daarin staat dat er een DOP Biodiversiteit geschreven gaat worden.  

Daarna gaf zij het woord aan Deva Waal. 

Presentatie over het DOP Biodiversiteit

Deva Waal, senior adviseur bij de gemeente Amersfoort vertelde in haar presentatie (pdf, 3,3 MB) dat het DOP Biodiversiteit al twee keer eerder op een Groenvisie in Vogelvlucht avond is besproken (zie de verslagen van december 2022 en februari 2024). Ook schetste zij de vervolgstappen om te komen tot een definitief DOP Biodiversiteit en beloofde dat de aanwezigen via het Groene Huis over geïnformeerd worden wanneer het stuk ter inzage komt te liggen.  Daarna ging Deva Waal in op de vier sporen van het ontwerp DOP Biodiversiteit en noemde bij ieder spoor een aantal voorbeelden van acties die in de uitvoeringsagenda die bij het DOP hoort zijn opgenomen. Ze ging kort in op de methode van Basiskwaliteit Natuur en het werken met gidssoorten en benoemde de belangrijke vragen die met een goede monitoring beantwoord kunnen worden. Ze nodigde iedereen uit daar in het vervolg van de avond over mee te denken.

Na haar presentaties waren er positieve reacties. Tegelijkertijd stelden mensen vragen over de impact van het nieuwe beleid op ontwikkelingen in de stad die nu al gaande zijn of die worden onderzocht. En over de verhouding met landelijke ontwikkelingen zoals het voornemen van minister Keizer om de verplichte nestgelegenheid bij nieuwbouw te laten vervallen. Omdat dit deels politieke vragen zijn, zijn deze opgeschreven voor de wethouder. Wel gaven een raadslid en de aanwezige ambtenaren aan dat er veel belangen spelen in de stad en dat het college en in de raad afwegingen en keuzes gemaakt moeten worden. Vanuit dit beleid kan wel concreter worden aangegeven wat nodig is om de biodiversiteit te behouden en versterken. In de presentatie van stadsecoloog Gideon Vreeman die volgde op die van  Deva Waal werd dit ook duidelijk. 

Presentatie over het werken met gidssoorten voor basiskwaliteit natuur

Stadsecoloog Gideon Vreeman van de gemeente Amersfoort vertelde dat hij al adviseert binnen projecten met de methode die in het DOP Biodiversiteit staat beschreven. Voor hij uitlegde hoe hij dat doet, liet hij in zijn presentatie (pdf, 5,1 MB) stap voor stap zien wat de kern is van de Amersfoortse aanpak met Basiskwaliteit natuur en gidssoorten namelijk: het uitwerken en realiseren van de fysieke eisen die een aantal gidssoorten stellen aan hun leefomgeving zodat die soort en nog veel meer soorten planten en dieren daarvan kunnen profiteren. Er zijn 33 gidssoorten gekozen die passen bij één of meer landschappen in en om Amersfoort en bij relatief kleine tot grote leefgebieden. Doordat er van iedere gidssoorten informatiebladen met concrete maatregelen zijn of nog worden gemaakt, kan iedereen straks bijdragen aan een Basiskwaliteit Natuur in heel Amersfoort. 

In het plenaire deel kwam de vraag naar voren of er bij het kiezen van de gidssoorten ook rekening gehouden was met de KRW-soorten. Gideon gaf aan dat er veel lijsten met icoon-. gids- en doelsoorten waren geraadpleegd maar dat hij deze lijst niet kende. Hij gaf aantal er wel twee vissen en een weidebeekjuffer bij de gidssoorten zaten.  Er waren nog meer mensen met vragen en die zijn na de pauze in de deelsessie beantwoord.  

Presentatie van De WAR over biodiversiteit

Diana Wildschut van De War stelde eerst zichzelf en De WAR voor. De WAR is dé onderzoeksplek voor iedereen in Amersfoort. Een plek om samen nieuwe kennis op te doen over wetenschap, techniek, duurzaamheid en kunst. Een van de projecten van De WAR is Meet je stad waarbij inwoners onderzoek doen naar klimaatverandering. Diana vertelde dat De WAR pas verhuist is en hoe rond het gebouw langzaam maar zeker steeds meer planten en dieren hun plek hebben gevonden. Diana Wildschut was bij de Groenvisie avond op 26 februari en hoorde daar over het idee van basiskwaliteit natuur en de gidssoorten. Daarna is zij gaan nadenken hoe we de basiskwaliteit natuur nu kunnen meten. Dat doe je niet (alleen) door het voorkomen van de gidssoorten te meten: je moet juist de fysieke eisen die zij stellen aan hun leefgebied onderzoeken. Hoe doe je dat? Daarover wil ze graag met een aantal mensen samen denken aan de monitoringstafel.    

Drie tafelgesprekken

1. Inrichting en beheer van gebieden met gidssoorten

Aan het begin van het gesprek heeft stadsecoloog Gideon Vreean een aantal inhoudelijke punten verduidelijkt. Zo zijn er naast 32 dieren de groep muurplanten als gidssoort gekozen, gaat de V van Verblijfplaatsen ook over Voortplanting en blijven we ook bij hoogbouw en met oog op klimaatverandering kijken naar de basisconsities om de natuur zelfredzamer te maken. In bestaande gebieden is nog vaak veel winst te halen om verbindingen te verbeteren. Daarop kwam de suggestie om in de hekken van de gemeente egel-doorgangen te maken. Een ander praktisch punt dat aan de orde kwam, waren de dieren die in het riool vallen. Gideon vertelde dat de gemeente plekken inventariseerd in de stad en bezig is met pilot projecten. Zo zijn 600 trapjes in de putten geplaatst in Amersfoort. Er zijn plannen voor egel uitloopplekken en voor amfibieën  trapjes en laddertjes.

Het gesprek ging ook over ontwikkelingen in de stad en wat er voor nodig is om de politiek (besluitvorming in de raad) en inwoners (tijdens participatie-trajecten) mee te nemen in het denken aan de gidssoorten. Gideon benoemde dat het belangrijk is om te zorgen dat gidssoorten goed verwerkt worden in handlleidingen en richtlijnen bij iedere fase van projecten. Zo komen de gidssoorten straks terug in het convenant duurzaam bouwen en in het puntensysteem van het compensatiebeleid in de vorm van een X aantal soorten waarvoor goed leefgebied wordt gerealiseerd. Vanuit Het Groene Huis aandacht is voor educatie en bewustwording. Dan nog zijn het mensen die hun afweging maken en kiezen: verdichten in plaats van bouwen in het buitengebied of parkeerplaatsen in plaats van ruimte voor dieren. Een van de aanwezigenbenadrukte dat stedenbouwkundig de groene omgeving een meerwaarde heeft: Mensen zijn gezonder en  gelukkiger in de groene wijken. Huizen zijn meer waard.  dat moet zeker meegenomen worden.

2. Monitoring van biodiversiteit

Aan deze tafel ging het én over het in kaart brengen en meten van leefgebieden  met Diana Wildschut van de War én over het tellen van soorten. Voor het eerste zijn eerste ideeën uitgewisseld. Mensen vonden het inspirerend om er over na te denken al riep het idee voor nu nog meer vragen dan antwoorden op. Diana gaat dan ook zeker een vervolg organiseren en dat we via Het Groene Huis gaan delen. 

Voor het tellen van soortgroepen waren A3 werkbladen beschikbaar die konden worden ingevuld: welke meetnetten zijn er landelijk, wie tellen in Amersfoort, welke slimme ideeën hebben mensen nog en wie moeten we zeker betrekken bij het vervolg of wil betrokken worden. Deze A3 bladen bevatten persoonlijke gegevens en delen we daarom niet hier. Het monitoringsplan komt weer terug op een volgende groenvisie-avond. 

3. Toolbox communicatie gidssoorten

Om mensen te betrekken en inspireren met Basiskwaliteit Natuur en de gidssoorten werkt Het Groene Huis aan een communicatie Toolbox. Een deel van wat beschikbaar is, stond uitgestald in de expositieruimte. Ook was er een lijst van de items die al beschikbaar waren en wat nog gemaakt gaat worden.

Wat we al hebben:

• Expo Kijk eens door de ogen van een dier
• Themahoek: Op weg naar meer natuur in Amersfoort
• Speurtocht Landgoed Schothorst met dier silhouetten
• Rubriek Stad Amersfoort

Wat we nog willen:

• Droomplaten
• Goede animatie
• Infobladen per gidssoorten (we hebben er nu 18 van de 33)
• Nieuwe landschapstafel
• Lesmateriaal voor scholen

De reacties waren positief. Vooral de droomplaten die gemaakt gaan worden door Jeroen Helmer spraken tot de verbeelding. Er waren veel ideeën hoe we die konden verspreiden en vermarkten: Van ansichtkaarten tot muurschilderingen. Andere ideeën die zijn genoemd waren onder andere:

• Samenwerking met de bibliotheek zoeken met boeken en activiteiten
• Ansichtkaarten met de gidssoorten en die verspreiden in de stad
• QR-codes met meer info koppelen aan de website van Het Groene Huis met informatie per gidssoort
• Koppelen aan IVN natuurgidsen
• Meer naar mensen toe gaan: nieuwe bewoners, combineren met Amersfoort Aangenaam

Mensen konden zich ook aanmelden om mee te denken over de verdere invulling van de toolbox. Dat kan nog steeds: groenestad@amersfoort.nl 

Afronding

Aan het eind van de avond is vanuit de verschillende tafels een korte terugkoppeling gegeven. Onder het genot van een drankje is nog even nagepraat. De verschillende onderwerpen komen dan ook zeker terug op een volgende avond Groenvisie in Vogelvlucht.